Innowacje i eksperymenty pedagogiczne

Innowacją pedagogiczną prowadzoną w szkołach publicznych są nowatorskie rozwiązania programowe, organizacyjne lub metodyczne, mające na celu poprawę jakości pracy szkoły.

W ustawie – Prawo oświatowe nie określono wymagań formalnych warunkujących rozpoczęcie działalności innowacyjnej w szkole ani nie wskazano konieczności zgłaszania innowacji pedagogicznej kuratorowi oświaty i organowi prowadzącemu. W świetle ustawy działalność innowacyjna jest integralnym elementem działalności szkoły a zniesienie wymogów formalnych ma wyzwolić kreatywność uczniów i nauczycieli. Zaproponowane w ustawie regulacje prawne dotyczące działalności innowacyjnej określają:

• konieczność zapewnienia przez system oświaty kształtowania u uczniów postaw przedsiębiorczości i kreatywności, sprzyjających aktywnemu uczestnictwu w życiu gospodarczym, w tym poprzez stosowanie w procesie kształcenia innowacyjnych rozwiązań programowych, organizacyjnych lub metodycznych; 
• obowiązek tworzenia przez szkoły i placówki warunków do rozwoju aktywności, w tym kreatywności uczniów; 
• możliwość wspierania nauczycieli, w ramach nadzoru pedagogicznego, w realizacji zadań służących poprawie istniejących lub wdrożeniu nowych rozwiązań w procesie kształcenia, przy zastosowaniu nowatorskich działań programowych, organizacyjnych lub metodycznych, których celem jest rozwijanie kompetencji uczniów oraz nauczycieli; 
• obowiązek stwarzania przez dyrektora szkoły warunków do działania w szkole lub placówce: wolontariuszy, stowarzyszeń i innych organizacji, w szczególności organizacji harcerskich, których celem statutowym jest działalność wychowawcza lub rozszerzanie i wzbogacanie form działalności dydaktycznej, wychowawczej, opiekuńczej i innowacyjnej szkoły lub placówki   

Eksperyment pedagogiczny polega na modyfikacji istniejących lub wdrożeniu nowych działań w procesie kształcenia, prowadzonych pod opieką jednostki naukowej, przy zastosowaniu nowatorskich rozwiązań programowych, organizacyjnych, metodycznych lub wychowawczych, w ramach których są modyfikowane warunki, organizacja zajęć edukacyjnych lub zakres treści nauczania. Celem eksperymentu pedagogicznego jest rozwijanie kompetencji i wiedzy uczniów oraz nauczycieli.

Eksperyment może obejmować wszystkie lub wybrane zajęcia edukacyjne, oddział, grupę lub całą szkołę, ale nie może prowadzić do zmiany typu lub rodzaju szkoły. Rekrutacja do szkół lub oddziałów, w których jest prowadzony eksperyment, odbywa się na zasadzie powszechnej dostępności ale właściwy minister może wyrazić zgodę na inne zasady postępowania rekrutacyjnego. Nie mogą zostać naruszone uprawnienia ucznia do bezpłatnej nauki, wychowania i opieki, a także uzyskania wiadomości i umiejętności niezbędnych do ukończenia szkoły i przystąpienia do sprawdzianów i egzaminów zewnętrznych.

Prowadzenie eksperymentu w szkole wymaga zgody ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania. Dyrektor szkoły na podstawie uchwały rady pedagogicznej występuje do właściwego ministra z wnioskiem o wyrażenie zgody na prowadzenie eksperymentu w terminie do 31 marca roku poprzedzającego rok szkolny, w którym jest planowane rozpoczęcie eksperymentu. Wniosek opiniuje właściwy dla szkoły kurator oświaty. Wniosek powinien zawierać m.in.:

• cel, założenia, czas trwania i sposób realizacji eksperymentu pedagogicznego, 
• opinię jednostki naukowej, dotyczącą założeń eksperymentu wraz ze zgodą tej jednostki na sprawowanie opieki nad przebiegiem eksperymentu i na dokonanie jego oceny, 
• zgodę rady pedagogicznej wyrażoną w uchwale, opinię rady szkoły oraz opinię rady rodziców, 
• zgodę organu prowadzącego szkołę na finansowanie planowanych działań. 
• w przypadku eksperymentu pedagogicznego dotyczącego zawodu nieumieszczonego w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego - także uzasadnienie potrzeby prowadzenia kształcenia w danym zawodzie wraz z pozytywnymi opiniami: wojewódzkiej lub powiatowej rady rynku pracy, wydanej po uzyskaniu opinii odpowiednio wojewódzkiego lub powiatowego urzędu pracy, organu samorządu gospodarczego lub innej organizacji gospodarczej właściwej dla danego zawodu, jednostki naukowej lub stowarzyszenia zawodowego właściwego dla zawodu, w zakresie merytorycznej zawartości programu nauczania przewidzianego dla danego zawodu.

Po zakończeniu eksperymentu dyrektor szkoły przekazuje ministrowi za pośrednictwem kuratora oświaty sprawozdanie z przeprowadzonego eksperymentu pedagogicznego wraz z opinią jednostki naukowej, która sprawuje opiekę nad przebiegiem tego eksperymentu, a także informuje o niej organ prowadzący szkołę i organ sprawujący nadzór pedagogiczny. Sprawozdanie opiniuje kurator oświaty.